دیابت یک بیماری مزمن است که در آن سطح قند خون (گلوکز) بیش از حد طبیعی افزایش می‌یابد. این بیماری به دلایل
مختلفی مانند اختلال در تولید یا عملکرد انسولین بروز می‌کند. دیابت اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند آسیب به قلب، کلیه، چشم و اعصاب شود. خوشبختانه با اصلاح سبک زندگی و آگاهی کافی، می‌توان از بروز دیابت نوع ۲ در بسیاری از موارد جلوگیری کرد.
انواع دیابت
دیابت به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- دیابت نوع ۱: یک بیماری خودایمنی است که بدن به‌اشتباه سلول‌های تولیدکننده انسولین را از بین می‌برد. این نوع معمولاً در سنین کودکی یا نوجوانی آغاز می‌شود.
- دیابت نوع ۲: شایع‌ترین نوع دیابت که معمولاً در بزرگسالی بروز می‌کند و ناشی از مقاومت بدن به انسولین یا کمبود آن است.
- دیابت بارداری: افزایش قند خون در دوران بارداری که معمولاً پس از زایمان برطرف می‌شود، ولی ممکن است زمینه‌ساز دیابت نوع ۲ در آینده باشد.
علائم دیابت
علائم دیابت ممکن است تدریجی بروز کنند و شامل موارد زیر باشند:
- تشنگی بیش از حد
- تکرر ادرار
- کاهش وزن ناگهانی (بدون علت مشخص)
- خستگی مزمن
- تاری دید
- عفونت‌های مکرر، به‌ویژه در پوست یا مجاری ادراری
- تاخیر در بهبود زخم‌ها
عوامل خطر دیابت نوع ۲
عوامل متعددی در ابتلا به دیابت نوع ۲ نقش دارند:
- سابقه خانوادگی دیابت
- اضافه‌وزن و چاقی، به‌ویژه چربی دور شکم
- کم‌تحرکی و سبک زندگی نشسته
- رژیم غذایی ناسالم (پر قند و چربی)
- افزایش سن (به‌ویژه بالای ۴۵ سال)
- فشار خون بالا و کلسترول بالا
- سابقه دیابت بارداری یا تولد نوزاد با وزن بالا
عوارض دیابت کنترل‌نشده
اگر قند خون برای مدت طولانی بالا باقی بماند، ممکن است منجر به عوارض جدی زیر شود:
- بیماری قلبی و سکته
- نارسایی کلیه
- نابینایی یا آسیب به شبکیه چشم
- زخم‌ها و قطع عضو (به‌ویژه پاها)
- آسیب به اعصاب (نوروپاتی)
- عفونت‌های مکرر
راه‌های پیشگیری از دیابت نوع ۲
با اتخاذ سبک زندگی سالم، می‌توان خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را به میزان قابل توجهی کاهش داد. اقدامات مؤثر عبارتند از:
- رژیم غذایی سالم: مصرف سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، حبوبات، و پرهیز از قند و چربی‌های ترانس
- فعالیت بدنی منظم: حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته
- کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن: حتی کاهش ۵ تا ۱۰ درصد وزن می‌تواند تأثیر مثبت زیادی داشته باشد
- ترک سیگار
- کنترل فشار خون و چربی خون
- خواب کافی و مدیریت استرس
- بررسی منظم قند خون: به‌ویژه در افراد با عوامل خطر
پیشگیری از دیابت در کودکان
با افزایش شیوع چاقی در کودکان، موارد دیابت نوع ۲ در سنین پایین نیز رو به افزایش است. آموزش تغذیه سالم، محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های شیرین، و افزایش تحرک بدنی نقش مهمی در پیشگیری دارد.
زندگی با دیابت
برای افرادی که دیابت دارند، کنترل روزانه قند خون و پیروی از توصیه‌های پزشکی کلید پیشگیری از عوارض است. برنامه غذایی مناسب، ورزش، مصرف منظم دارو یا انسولین و کنترل استرس از ارکان مهم مدیریت دیابت هستند.
نتیجه‌گیری
دیابت نوع ۲ اغلب قابل پیشگیری است. با رعایت یک سبک زندگی سالم، پایش منظم سلامت و افزایش آگاهی، می‌توان از این بیماری خاموش جلوگیری کرد یا آن را به‌خوبی کنترل نمود. به یاد داشته باشیم: پیشگیری همیشه بهتر و کم‌هزینه‌تر از درمان است.